ابن ابی‌الخطاب
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب زید زَیّات همدانی کوفی |
| خویشاوندان | عبدالعزیز اشعری القمی |
| وفات | ۲۶۲ق |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام جواد (ع) • امام هادی(ع) • امام عسکری(ع) |
| آثار | کتاب التوحید • کتاب المعرفة و البداء• کتاب الرد علی اهل القدر • کتاب الامامة • کتاب اللؤلؤة• کتاب وصایا الائمة علیهم السّلام • کتاب النّوادر |
محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب زید زَیّات همدانی کوفی معروف به اِبْن اَبی‌الْخَطّاب (د ۲۶۲ق) از محدثین و اصحاب سه تن از امامان شیعه به شمار می‌آید.
نام و نسب
کلینی (د ۳۲۸ یا ۳۲۹ق) نام او را در مواضع مختلف از اصول کافی "محمد بن الحسین " و ابن قولویه "محمد بن الحسین بن ابی‌الخطاب " آورده‌اند.
نجاشی نام و عنوان و کنیه او و پدرش و نیز نسبت وی را بدین گونه یاد کرده است: "محمد بن الحسین بن ابی الخطاب ابوجعفر الزَّیات الهمدانی"
علامه حلّی نیز نام او را به همین صورت آورده جز اینکه به جای "الحسین "، "ابی الحسین " آورده است
مصاحبت سه امام
به نوشته مامقانی محمد بن حسین از اصحاب امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع)، بوده است و سلسله راویان وی گاه با سه واسطه و گاه با شش واسطه به امامان پیشین شیعه و سرانجام به امیرالمومنین علی(ع) رسیده است.
وثاقت
نجاشی در پی اسم و عنوان او می‌افزاید: از اجلّه محدّثان شیعه، کثیر الروایه، ثقه و سرشناس و دارای تصانیف نیکو بود.
طول عمر
به ملاحظه کثرت روایات و احادیث ابن ابی‌الخطاب و درک حضور سه امام شیعه، در پاره‌ای از منابع، وی را از سالخوردگان عصر خود به شمار آورده‌اند. آقابزرگ تهرانی طول عمر ابن ابی‌الخطاب را حدود یکصد سال برآورد کرده بود.
آثار
نجاشی این آثار را به وی نسبت داده است:
- کتاب التوحید
- کتاب المعرفة و البداء
- کتاب الرد علی اهل القدر
- کتاب الامامة
- کتاب اللؤلؤة
- کتاب وصایا الائمة علیهم السّلام
- کتاب النّوادر.
از خود ابن ابی الخطاب روایت شده که تألیفات دیگری نیز داشته است.
پانویس
منابع
- آقابزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
- ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات ، به کوشش عبدالحسین امینی تبریزی، نجف، ۱۳۵۶ق /۱۹۳۷م.
- حلی، حسن، کتاب الرجال ، به کوشش جلال الدین حسینی ارموی، تهران، ۱۳۴۲ش.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث ، بیروت، ۱۴۰۳ق /۱۹۸۳م.
- طوسی، محمد، الفهرست ، به کوشش محمود رامیار، مشهد، ۱۳۵۱ش.
- کلینی، محمد، اصول کافی ، به کوشش علی اکبر غفاری، بیروت، ۱۴۰۱ق /۱۹۸۱م.
- مامقانی، عبدالله، تتقیح المقال ، نجف، ۱۳۵۰ق /۱۹۳۱م.
- نجاشی، احمد، رجال ، بمبئی، ۱۳۱۷ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: